Anderson kreeg wereldfaam met zijn boek ‘The Long Tail’, waarin hij beschrijft
hoe bedrijven die online in een nichemarkt opereren, op den duur net zo veel
verkopen als bedrijven in de echte wereld, die drijven op blockbusters.

Z24 vroeg Chris Anderson naar de consequenties die het concept ‘free’ heeft
voor de manier waarop bedrijven in elkaar zitten.

Waarom een boek over het concept gratis?
“Het concept ‘free’ is heel duidelijk voor degenen die online leven, maar voor
veel anderen is het concept dat een heel business model draait om gratis
onmogelijk en gestoord. Het concept free is onbegrepen. Het is van betekenis
veranderd van een marketingtrucje tot iets wat wezenlijk gratis is. In het
Engels heeft free een dubbele betekenis, als in het Latijnse gratis, maar
ook als in ‘freedom’."

Wat is er nieuw aan het concept free?
“Er is een duidelijk verschil tussen gratis in de wereld van atomen en gratis
in de virtuele wereld. Tastbare spullen kosten nu eenmaal geld. Als ze je
iets gratis geven, moeten ze die kosten op de een of andere manier
terugverdienen.

Bij het oude gratis krijg je dus iets, maar met het doel om iets anders te
verkopen. Bij een scheerset krijg je de houder bijna voor niets, omdat ze
het geld verdienen met de verkoop van mesjes. Of bijvoorbeeld een
telefoonabonnement, je krijgt het toestel gratis maar je moet betalen voor
het abonnement.

In het nieuwe gratis zijn de marketing en de grondstofkosten bijna gratis, ze
komen steeds dichter bij nul. Kijk maar naar Yahoo, waar je op je email
gratis een oneindige hoeveelheid opslagruimte krijgt. De kosten van opslag
zijn de nul bijna genaderd. Daarom kunnen er andere manieren van gratis
ontstaan. De grondstofkosten bestaan niet. Op het moment dat er een product
is ontwikkeld, is er geen barrière om het aan miljarden mensen te
distribueren.”

Maar uiteindelijk betaalt er altijd iemand, zoals Friedman zei ‘there’s no
such thing as a free lunch’
“Dat is een misverstand. Als het voedsel gratis zou zijn, dan zou er wel een
gratis lunch bestaan. Maar stel er is altijd wel iemand die betaalt, dan is
dat niet altijd de gebruiker.

In de media is het al heel lang de adverteerder die de kosten betaalt. Maar
met het nieuwe ‘free’ is niet alleen het product gratis, ook de marketing
kost niets.

Er hoeft niet per se voor of in geadverteerd te worden. Bijvoorbeeld bij een
gratis virusbeschermer is de marketing het feit dat je het gebruikt al de
marketing. Als het product je bevalt en je wilt meer, dan betaal je ervoor.
De zogenaamde ‘pro’-versies.”

Als het product gratis is, komt dat doordat de grondstof gratis is. Maar
wat wordt het nieuwe schaarse goed?
"Sommige content is en blijft schaars. Als er een overvloed aan gratis
informatie is, gaat het draaien om kwaliteit en reputatie van de bron.
Kranten als de Financial Times en de Wall Street Journal snappen dat heel
goed. Ze geven een deel van hun content gratis weg, op de rest moet je
geabonneerd zijn. Op een gegeven moment zullen ze hun tien best gelezen
verhalen gratis weggeven. De rest wordt weggestopt achter wachtwoorden en
betaalmodellen. Het is hetzelfde als met de 'long tail'. Het begin van de
curve is gratis, voor de staart moet betaald worden.

Voor gratis diensten is de aandacht van de gebruiker het schaarse goed. Met
een overvloed aan gratis nieuwssites moet je dermate goede content leveren
dat je een goede plaats wordt voor adverteerders."

Hoe zal het business model van ‘free’ zich blijven ontwikkelen?
“Het business model van free is erop gebaseerd dat de digitale technologie
steeds goedkoper wordt. Omdat het een continue proces is, zal het
businessmodel zich ook blijven ontwikkelen.

In de eerste golf gaven gratis sites hun publiek dezelfde advertenties, maar
dan in internetvorm, de banner advertenties.De tweede golf was een nieuwe
vorm van adverteren, de advertenties die inspeelden op de wensen van de
gebruiker, bijvoorbeeld 'google ads'.

De derde golf zal zijn ‘freemium’. Het product is gratis, maar de tien procent
die ervoor betaalt, is de belangrijkste bron van inkomsten. Ik denk dat geen
enkele krant al zijn content achter gesloten deuren zal plaatsen. Voor hen
is ‘freemium’ een heel slimme manier om de vraag te stimuleren.”

Wat zijn de negatieve kanten van free?
"Het is moeilijk om het goed te krijgen. Als je ‘freemium’ verkeerd
gebruikt, verlies je geld. Er is geen magische formule, het is voor iedere
business weer anders. Maar mensen moeten zich wel bewust zijn van hoe het
free model werkt. Gebruik het, want de concurrentie gebruikt het ook.

Daarnaast draait het model om aantallen. Het gaat erom stromen bezoekers naar
jouw dienst te leiden. Alleen de grootste spelers kunnen geld verdienen met
een gratis business model.”

Waarom zouden mensen voor jouw boek betalen?
“Met mijn boek gebruik ik dezelfde strategie. Het boek is in digitale vorm
gratis te downloaden. Maar als mensen een mooiere, betere versie willen
hebben, dan kopen ze de premium versie, het echte, gedrukte boek. Als een
miljoen mensen geïnteresseerd is in mijn boek en 10 procent koopt het ook
daadwerkelijk, dan is het al goede business.

Ook betalen bedrijven me flink geld voor toespraken. Ze kunnen de inhoud van
mijn boek gratis bekijken, maar als ze van mij persoonlijk willen horen hoe
‘free’ op hun bedrijf van toepassing is, dan moeten ze flink in de buidel
tasten.”

‘Free, hoe het nieuwe gratis de markt radicaal verandert’ van uitgeverij Nieuw
Amsterdam ligt nu in de winkel en de luisterversie door Chris Anderson
ingesproken is hier gratis
te downloaden .

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl